Włazy do zbiorników winiarskich

Kadzie ze stali nierdzewnej to serce niemal każdej winiarni – ciężko sobie wyobrazić bez nich pracę współczesnego winiarza. Aby zapewnić im długą żywotność, a co najważniejsze wysoką jakość końcowego wytworu (wina), każdy z takich zbiorników musi być regularnie poddawany czyszczeniu i konserwacji. W tym celu w zbiornikach winiarskich montowane są włazy rewizyjne, które znacząco ułatwiają lub wręcz umożliwiają prowadzenie systematycznych prac serwisowych.

Rodzaj instalowanego włazu ściśle wiąże się z przeznaczeniem zbiornika winiarskiego. Wśród tanków używanych w winiarni znajdować się bowiem mogą:

• bezciśnieniowe tanki fermentacyjne i magazynowe,
• zbiorniki ciśnieniowe (najczęściej do produkcji win musujących metodą Charmata),
• zbiorniki termoizolowane,
• maszyny i urządzenia do produkcji wina,
• drewniane beczki do przechowywania i starzenia wina.

Stalowe zbiorniki fermentacyjne i magazynowe, jako najbardziej rozpowszechnione zbiorniki winiarskie, wyposażane są najczęściej w dwa rodzaje włazów:

• okrągły właz górny,
• owalny właz boczny.

Właz górny okrągły zbiornika fermentacyjnego to zwykle lekka, bezciśnieniowa konstrukcja o średnicy około 400-500 mm. Pokrywa włazu bardzo często posiada specjalną, wydzieloną strefę przeznaczoną do wykonania otworu i zainstalowania w nim zaworu oddechowego. Właz górny okrągły zamykany jest zazwyczaj przy pomocy jednego lub kilku pokręteł, które zapewniają docisk pokrywy do ramy (kołnierza włazu). Między ramą a kołnierzem włazu zamontowana jest uszczelka, która po dociśnięciu pokrywy separuje znajdujący się we wnętrzu płyn od czynników zewnętrznych.

Włazy boczne owalne są elementem wyposażenia winiarskich zbiorników o większej średnicy i pojemności. Boczny właz nierdzewny montowany jest zazwyczaj w dolnej części poszycia zewnętrznego zbiornika, na wysokości umożliwiającej swobodny dostęp do otworu. Cechą charakterystyczną włazów bocznych jest pokrywa otwierana do wewnątrz (czasem z opcją wyciągnięcia na zewnątrz, na przykład w celach czyszczenia).

Włazy owalne boczne występują ponadto także w wersji doginanej do średnicy zbiornika. Rozwiązanie to ze względu na brak wystających części (kołnierza montażowego), zapewnia niezwykle estetyczny wygląd zbiornika winiarskiego.

W przypadku zbiorników do produkcji wina musującego zachodzi koniczność instalacji włazów o podwyższonej odporności ciśnieniowej. Tanki używane do produkcji wina metodą Charmata cechują się zazwyczaj odpornością około 6 bar, zatem włazy montowane w winiarskich zbiornikach ciśnieniowych również powinny być odporne co najmniej na wspomnianą wartość ciśnienia.

Najczęściej spotykanym rozwiązaniem inspekcyjnym dla winiarskich tanków ciśnieniowych są włazy owalne boczne. Duża część z nich może być bowiem używana w warunkach wysokiego ciśnienia, co wynika bezpośrednio z walorów konstrukcyjnych (grubszy kołnierz oraz pokrywa otwierana do wewnątrz). Owalne włazy montowane są zazwyczaj w dolnej części poszycia, a zatem są relatywnie łatwym punktem dostępu technicznego, zwłaszcza w przypadku zbiorników o dużej pojemności.

Alternatywnym rozwiązaniem w stosunku do włazów owalnych są okrągłe włazy ciśnieniowe. Wyposażone w co najmniej 4 lub 6 pokręteł włazy okrągłe montowane są w dachach zbiorników winiarskich. Z tego też względu spotykane są raczej w mniejszych zbiornikach winiarskich o pojemności około 1000-2000 litrów (jednak nie jest to reguła). Włazy ciśnieniowe podlegają bardzo często certyfikacji PED.

Izolowane termicznie zbiorniki na wino wyposażane są w większości przypadków w boczny właz owalny. Rozwiązanie to wymaga jednak zainstalowania dodatkowych, termicznie izolowanych, zewnętrznych drzwi dostępowych, które będą zapobiegać wymianie cieplnej w obszarze włazu owalnego.

Wśród urządzeń wykorzystywanych do produkcji wina popularność zdobyły boczne włazy prostokątne. Można je spotkać między innymi w zbiornikach z systemem remontage (pump over), a także w prasach zbiornikowych. Włazy prostokątne w przypadku takich zbiorników montowane są w skrajnie dolnej części płaszcza bocznego, aby maksymalnie ułatwić manualne usuwanie pozostałości z dna zbiornika poprzez otwór rewizyjny.

Nierdzewne włazy stanowią również wyposażenie drewnianych beczek na wino o dużej pojemności. Włazy przeznaczone do montażu w beczkach drewnianych występują w dwóch wersjach:

• z pokrywą otwieraną na zewnątrz oraz kołnierzem mocowanym na zewnątrz zbiornika (przy pomocy śrub),
• z pokrywą otwieraną do wewnątrz oraz kołnierzem do częściowej zabudowy w deklu beczki.

Część włazów do beczek posiada również dodatkową wylewkę umieszczoną pod drzwiami włazu, która pomaga w procesie opróżniania i czyszczenia zbiornika.